Vjosa Nationaal Park Albanië: Vakantie & Wandelen

Als je de glinsterende groene meanders in het uitgestrekte centrale deel van de Vjosa-rivier eenmaal gezien, dit Vergeet het zicht niet.

De Vjosa is een heel bijzondere wilde natuur. Tussen heldere Zand- en grindbanken slingert zich een weg langs de kristalheldere rivier door het zuiden van Albanië. Het water stroomt uit elkaar en weer samen in vertakkende armen en vormt ontelbare kleine eilandjes. Omzoomd door glooiende heuvels, de Rivierbed op sommige plaatsen breder dan tien voetbalvelden.

De rivier de Vjosa is een van de belangrijkste rivieren in Albanië, met een Totale lengte van 272 kilometerwaarvan de eerste 80 kilometer in Griekenland en de resterende 192 kilometer in Albanië liggen.

Vjosa: De laatste wilde rivier in Europa: Vjosa rivierbocht © Avontuur Albanië

Hij ontspringt in Griekenland in het Pindusgebergtemondt uit in Albanië bij Çarshovë en stroomt in noordwestelijke richting door de steden Përmet, Këlcyrë, Tepelenë, Memaliaj, Selenicë en Novoselë. De rivier mondt uit in de Adriatische Zee ten noordwesten van Vlorë.

De totale oppervlakte van het stroomgebied is 6.710 km2. Het Albanese stroomgebied van de Vjoša beslaat 4.365 km2 of ongeveer twee derde van het hele stroomgebied. De rest ligt in Griekenland. De grootste zijrivier van de Vjosa is de Drino. Deze heeft een stroomgebied van 1.320 km2, waarvan 256 km2 in Griekenland ligt.

Vjosa-vallei bij Tepelene © Avontuur Albanië

De andere zijrivier van de Vjoša is de Shushica met een stroomgebied van ongeveer 715 km2. Kenmerkend voor het stroomgebied van de Vjosa is de aanwezigheid van diepe karst, die zorgt voor een overvloedige ondergrondse toevoer tijdens het droge seizoen. De jaarlijkse afvoer van deze rivier is ongeveer 5.550 miljoen m3 en de specifieke afvoer is 26 liter per seconde per km2. Er zijn haalbaarheidsstudies uitgevoerd voor de bouw van een waterkrachtcentrale op deze rivier.

Chemische analyses van monsters uit de Vjoša laten zien dat de waterkwaliteit over het algemeen goed is. Er zijn enkele hoge waarden gevonden voor ijzer of hardheid in de Vjosa en voor chloor in de Langarica. Deze rivier heeft de beste waterkwaliteit van het land en is geschikt voor alle doeleinden. Gemeten met de biotische index is de waterkwaliteit goed, met uitzondering van twee plaatsen: bij een mijn en bij een bitumen- en oliereservoir.

Andere belangrijke rivieren in Albanië zijn de Drini, Mati, Ishmi, Erzeni, Shkumbini en Semani. De gemiddelde jaarlijkse afvoer van alle rivieren is ongeveer 1300 m3, wat overeenkomt met een specifieke afvoer van 29 liter per seconde per km2 en daarmee een van de hoogste in Europa is. Tot het oppervlaktewater behoren ook de natuurlijke meren van Ohrid, Prespa en Shkodra, een aantal kleinere meren en stuwmeren die aan de grote rivieren zijn aangelegd: in Fierza, Komani en Vau Deja aan de rivier de Drini, in Ulza en Shkopeti aan de rivier de Mati en in Banja aan de rivier de Devolli. Langs de zeekust liggen verschillende lagunes, waarvan Karavasta, Narta en Butrinti de belangrijkste zijn.

Vjosa: De laatste wilde rivier in Europa: Vjosa bij Tepelena © Abenteuer Albanien

Vjosa Albanië - De ongerepte rivier

Totdat het uitmondt in de kustvlakte ten noorden van Vlora, loopt de Vjosa in een prachtige vallei, deels omringd door hoge bergen. In het zuidelijke deel na de Griekse grens ligt de regio Përmet - een afgelegen gebied rond het stadje met culturele monumenten, hoge bergtoppen en een nationaal park. Ten oosten van Tepelena stroomt de rivier door de diepe Këlcyra-kloof.

Verder stroomafwaarts wordt de menselijke invloed groter: maar ondanks de kleine steden en de belangrijke noord-zuidas is de natuur nog grotendeels intact.

Tepelena is een van deze kleine steden. 300 jaar geleden was het de belangrijkste stad in de regio. Hier komt de Vjosa samen met de rivier de Drino, die stroomt van Gjirokastra stroomt naar beneden. De weg naar Centraal-Albanië gaat stroomafwaarts verder, deels langs de Vjosa in de vallei en deels kronkelend door de heuvels, waar we hoog boven de rivier de oude stad Byllis in Mallakastra tegenkomen - zeker een van de mooiste historische locaties in Albanië.

De Vjosa is een twistappel geworden tussen natuurbeschermers en investeerders. Er zijn verschillende plannen om energiecentrales op de rivier te bouwen. Deze zouden echter een ongerept landschap vernietigen en daarom strijden natuurbeschermingsorganisaties in binnen- en buitenland hiertegen. Zij strijden voor het behoud van een van de laatste grote rivieren in Europa met nog een natuurlijke, onbebouwde rivierbedding. Dit unieke natuurgebied biedt ruimte voor water, heeft een intacte flora en laat dieren ongestoord rondlopen.

De monding van de Vjosa is nauwelijks toegankelijk in een bijna verlaten gebied. Hier aan het zuidelijke uiteinde van de Myzeqe-vlakte heeft de rivier herhaaldelijk een nieuwe loop gezocht. Nieuwe projecten voor een luchthaven en hotelresorts met een jachthaven brengen ook de ongerepte benedenloop van de Vjosa in gevaar.

Vjosa: De laatste wilde rivier in Europa: Vjosa bij Permet © Abenteuer Albanien

Europa's laatste wilde rivier wordt nationaal park

Na 10 jaar van intensieve inspanningen door lokale gemeenschappen, milieuactivisten, wetenschappers en kunstenaars om de Vjosa en haar zijrivieren permanent te beschermen, heeft de Albanese regering vandaag een historische stap gezet en een verklaring ondertekend voor de oprichting van een Wild River National Park op de Vjosa. Dit Wild River National Park zal het hele rivierenstelsel van de Vjosa vanaf de grens met Griekenland tot aan de Adriatische Zee beschermen, inclusief de vrijstromende zijrivieren. Het wordt het eerste nationale park in zijn soort in Europa.

Minister-president Edi Rama, minister van Toerisme en Milieu Mirela Kumbaro, de CEO van het outdoorbedrijf Patagonia Ryan Gellert en internationale NGO's van de campagne "Red het Blauwe Hart van Europa" verzamelden zich vandaag in het Nationale Theater in Tirana voor een ceremonie waarbij een Memorandum van Overeenstemming tussen het ministerie en Patagonia publiekelijk werd ondertekend. Dit is een beslissende stap op weg naar het behoud van de laatste grote wilde rivier in Europa.

De gezamenlijke intentieverklaring voorziet in

• De overeenkomstsluitende partijen verhogen de bescherming van de Vjosa tot het niveau van beschermd gebied categorie II (nationaal park) volgens de criteria van de World Conservation Union (IUCN).
• Het nationale park zal de Vjosa en haar vrijstromende zijrivieren omvatten.

Volgens de verklaring zullen de partijen binnen 30 dagen een werkgroep oprichten om te beginnen met de planning voor de oprichting van het nationale park. Het park zal ook bezoekerscentra, boswachtersposten en wetenschappelijke en educatieve programma's omvatten en nieuwe economische kansen bieden aan de lokale gemeenschappen. Deze baanbrekende prestatie van de Albanese regering zal ook als voorbeeld dienen voor veel andere rivieren in de regio, waaronder de Aoos in Griekenland, de bovenloop van de Vjosa aan de Griekse kant.

Besjana Guri, woordvoerder van EcoAlbania: "Hoewel er nog veel werk te doen is voordat we kunnen nadenken over de toekomst van de Vjosa, is vandaag een belangrijke mijlpaal voor Albanië en voor rivierbeschermers wereldwijd. Europa's eerste nationale park voor wilde rivieren is een grote stap dichter bij realisatie gekomen."

Ulrich Eichelmann, directeur van Riverwatch: "De boodschap die vandaag vanuit Tirana de wereld in gaat, kan veel verder reiken dan de Vjosa. Het concept van een Wild River National Park, dat niet alleen de hoofdrivier maar ook de zijrivieren omvat, is uniek. In de Vjosa ervaren we een nieuw natuurbeschermingsmodel dat ook kan worden toegepast op andere rivieren in Europa die worden bedreigd door ontwikkelingsplannen. We moeten groter denken om onze natuur te beschermen."

Gabriel Schwaderer, Managing Director van EuroNatur: "Als onderdeel van de Europese Green Deal heeft de Europese Unie zich ten doel gesteld om alle vrijstromende rivieren in de EU te beschermen. Albanië geeft het goede voorbeeld met zijn besluit om de Vjosa en haar zijrivieren te beschermen als nationaal park. Wij roepen de EU-lidstaten op om hun ongerepte riviertrajecten te beschermen en de connectiviteit van rivierecosystemen te vergroten door herstel."

Ryan Gellert, CEO van Patagonia: "De Albanese regering heeft vandaag visie en betrokkenheid getoond door aan de wereld haar intentie bekend te maken om iets compleet nieuws te realiseren voor de bescherming van de natuur. In onze jarenlange samenwerking met de NGO's van de Save the Blue Heart of Europe campagne hebben we uit eerste hand ervaren hoe bijzonder de Vjosa is. We zijn vereerd om met de regering en de NGO's samen te werken en onze vaardigheden en expertise in te zetten voor de oprichting van het Vjosa Wild River National Park."

Vjosa: De laatste wilde rivier in Europa: Vjosa rivierbocht © Avontuur Albanië

Achtergrondinformatie:

• De campagne "Red het Blauwe Hart van Europa" is gericht op de bescherming van rivieren met een bijzonder hoge natuurwaarde op het Balkanschiereiland, die worden bedreigd door meer dan 3.400 waterkrachtprojecten. De campagne wordt gecoördineerd door de internationale natuurbeschermingsorganisaties Riverwatch en EuroNatur en uitgevoerd samen met partnerorganisaties in de Balkanlanden. De lokale partner in Albanië is EcoAlbania. Meer informatie is te vinden op https://balkanrivers.net/de.
• Over de Vjosa/de Aoos
  De Vjosa in Albanië is de laatste grote wilde rivier in Europa buiten Rusland. De Vjosa en zijn zijrivieren stromen vrij van de bergen in Griekenland, waar hij de Aoos wordt genoemd, naar de Adriatische kust in Albanië. Dit wildernisgebied bestaat uit een enorm mozaïek van verschillende habitattypes, van de smalle kloven in het bovenste deel tot de brede, vertakkende rivierdelen in het middelste deel en de bijna natuurlijke delta aan de Adriatische Zee. Het middelste deel alleen al bestaat uit minstens acht habitattypes die van het grootste belang zijn voor instandhouding op EU-niveau.
  De Vjosa en zijn vrijstromende zijrivieren vormen een ecosysteem met een aanzienlijke biodiversiteit van nationaal en mondiaal belang. De uitzonderlijke landschappelijke waarden van de vallei zijn het resultaat van ongestoorde natuurlijke processen. Het ecosysteem herbergt meer dan 1.100 diersoorten, waaronder 13 die wereldwijd bedreigd zijn. Deze ecologische en culturele waarden bieden grote mogelijkheden voor ecotoerisme en andere economische voordelen voor de mensen in de regio.
  Het stroomgebied van de Vjosa voorziet de dorpen van vruchtbare grond voor landbouwactiviteiten zoals landbouw en veeteelt. De overvloed en diversiteit van de vis zijn van cruciaal belang voor het welzijn van de lokale vissers, vooral in het lager gelegen deel van de Vjosa. Het ecotoerisme op de Vjosa en zijn zijrivieren neemt voortdurend toe, vooral de laatste jaren, toen het potentieel van activiteiten als raften, kanoën en zwemmen werd erkend en ontwikkeld.

Tepelene - Het beste uitzicht op de Vjosa-vallei

Het stadje is het centrum van de middelste Vjosa-vallei. De weg maakt hier een splitsing: zuidwaarts naar Gjirokastra, een afslag leidt verder oostwaarts langs de Vjosa naar Përmet. Tepelena staat bekend om zijn mineraalwater, het kasteel en Ali Pasha (1741-1822). De despoot uit een naburig dorp controleerde het zuiden van Albanië en het noordwesten van Griekenland en werd door de Turken onthoofd toen hij te machtig voor hen werd. Bij de zuidelijke ingang van het dorp staat een monument ter nagedachtenis aan hem.

Tepelene Albanië © Avontuur Albanië

Ali Paşa Tepelenë, alias de Leeuw van Janina, werd pasja of provinciegouverneur van Janina door moord en intriges vanaf 1788. Hij breidde zijn grillige heerschappij binnen het Ottomaanse Rijk uit naar grote delen van Albanië en Macedonië, Epirus, Thessalië en de Morea.

Zijn vader Veli, de Bey van Tepelenë, stierf als een arm man toen Ali 14 jaar oud was. Zijn moeder, Khamco, richtte een roversbende op om het politieke en materiële fortuin van de familie te herstellen en Ali werd een berucht roverhoofdman. Zijn zoon Veli veroverde Trikkala en later de Morea, terwijl een andere zoon, Mukhtar, Pasja van Lepanto werd.

Hoewel hij voortdurend werd gedwarsboomd door de Christelijke Soulioten, die hij uiteindelijk in 1803 onderwierp, kreeg Ali controle over de Golf van Arta en veroverde hij de havens van Butrinto, Preveza en Vonitsa. Hij kreeg ook de controle over de Pasjaliks van Elbasan, Delvino, Berat en Valona (Vlore).

Uitzicht vanaf de promenade in Tepelene naar het kasteel © Abenteuer Albanien

Gedurende deze tijd vergrootte hij zijn rijkdom door middel van moord en afpersing en breidde hij zijn macht over Beys en gemeenschappen uit door middel van intriges met Grieken en Albanezen. Hoewel hij tot onderkoning van Rumelia werd benoemd, verzuimde hij herhaaldelijk om de bevelen van de Ottomaanse sultan uit te voeren.

In feite handelde hij als een onafhankelijk heerser en werd als zodanig behandeld door de Britten en Fransen, met wie hij samenspande en hoopte Janina als een zeemacht te vestigen. In 1819 was sultan Mahmud II, die het bestuur van zijn rijk wilde centraliseren, vastbesloten Ali uit de weg te ruimen en gaf toestemming voor zijn moord. Ali probeerde zichzelf te redden met zijn oude methoden van moord, intriges en chantage, maar werd uiteindelijk neergeschoten, in de steek gelaten door zijn zonen en bondgenoten.

Kelcyra - Overnacht aan de rivier in Albanië

Net ten westen van Këlcyra stroomt de Vjosa door een diepe kloof, de Gryka e Këlcyrës. Ten laatste in de 13e eeuw werd er een kasteel gebouwd om deze doorgang te controleren. De Turken breidden het kasteel uit en bouwden ook een seraglio in Këlcyra in de 19e eeuw. In deze tijd beleefde Këlcyra zijn hoogtijdagen als centraal handelscentrum tussen Begeleiding, Korça en Gjirokastra.

De ongerepte rivier de Vjosa bij Këlcyrë

In het kasteel, dat hoog boven het dorp uittorent, zijn ook overblijfselen te zien van muren uit de oudheid; de Illyriërs woonden al in het kasteel. Nog ouder zijn enkele graven uit de bronstijd. Later gebruikten de Romeinen de route door de Këlcyra kloof en bouwden er een kleine nederzetting. Een middeleeuwse kroniek uit 1272 vermeldt de plaats met de Latijnse naam Clausura. Er liggen verschillende eeuwenoude orthodoxe kerken rond Këlcyra.

 Këlcyrë

Hoteltip: De Restaurant en hotel Gryca e Kelcyres zijn prachtig gelegen aan de oever van de rivier naast een heldere bron. Goed ontbijt, heerlijk eten en een ideaal uitgangspunt voor uitstapjes.

Tot op de dag van vandaag is de weg door de kloof de belangrijkste toegangsweg die Këlcyra verbindt met Tepelena en de centra van Albanië. De weg loopt verder zuidwaarts naar de districtshoofdstad Përmet en naar Griekenland. De weg naar het noorden richting Berat is slechts een paar kilometer geasfalteerd en is over lange stukken erg moeilijk begaanbaar. Toch is deze route, die in de jaren 1930 door de Italianen werd aangelegd en sindsdien nauwelijks is verbeterd, op veel kaarten terug te vinden als een belangrijke doorgangsroute.

Përmet - Raften, kajakken & wandelen

Permet Albanië

In de schilderachtige vallei van de rivier de Vjosë in het zuidoosten van Albanië ligt het stadje Përmet. Deze stad met iets meer dan 10.000 inwoners is een absolute must voor cultuurliefhebbers die door Albanië reizen. Het heeft ook veel te bieden voor fijnproevers en avonturiers.

De groenste en schoonste stad van Albanië, ook wel bekend als de "stad van de rozen". Het stadje Permet is beroemd om zijn volksmuziek en de bekende klarinettist Laver Bariu, om literaire persoonlijkheden en om zijn goede keuken, vooral om zijn desserts, de zogenaamde "gliko", of conserven. In Permet en omgeving wordt goede wijn en raki geschonken.

Aan het begin van zijn geschiedenis heette Përmet Tryfilia. De huidige naam komt van een legendarische Albanese held genaamd Premt. Volgens verhalen die van generatie op generatie werden doorgegeven, nam Premt liever zijn eigen leven dan het te verliezen door de handen van een vijand waar hij tegenover stond.

In de 15e eeuw kwam Përmet onder Ottomaans bestuur nadat de Ottomanen aan het eind van de 14e eeuw Albanië hadden veroverd. In de eeuwen daarna probeerden de Ottomanen het land te bekeren tot de Islam door middel van politieke maatregelen, handelsnetwerken en belastingvoordelen. De christelijke gebieden van het land, waaronder Përmet, verzetten zich echter tegen de bekering. Later, in de 20e eeuw, speelde de stad een belangrijke rol in de Eerste Balkanoorlog, de Grieks-Italiaanse Oorlog en de Tweede Wereldoorlog. Tijdens het daaropvolgende communistische tijdperk werd Përmet bekend als de "heldenstad".

Tip: In Permet moet je een grote rots beklimmen vlakbij het stadscentrum vanwaar je de stad en de rivier de Vjosa kunt overzien, het uitkijkpunt van de stad als het ware. Vraag de weg, de plek ligt ten zuiden van Permet. De warmwaterbron ligt in een schilderachtige omgeving.

Mijn aanbeveling voor een overnachting: Hotel Kaso is een van de nieuwere pensions in Permet. De oude villa is liefdevol gerenoveerd en biedt gezellige kamers, een klein restaurant, parkeerplaatsen en een goede prijs-kwaliteitverhouding.

Activiteiten in Permet

Bezoek aan de Katiu-brug

Deze stenen brug, op ongeveer 8 kilometer van Përmet, werd in de 19e eeuw gebouwd door de Ottomanen en staat ook bekend als de Ottomaanse Ali Pasja Brug, naar de beroemde Albanese leider die de opdracht gaf.

Dit prachtige overblijfsel van het Ottomaanse Rijk overspant de prachtige rivier de Lengarica in het Hotova Fir National Park. Hij is vrij klein voor een Ottomaanse brug en bestaat uit een grote boog die de Lengarica-kloof overspant. Maar ook al is hij klein, dat betekent niet dat hij niet spectaculair is.

Een bad in de thermale baden van Benja

In de schaduw van de Katiu-brug ligt een andere populaire attractie in de Lengarica-kloof: de beroemde Benja thermale baden. Deze unieke, natuurlijke baden worden gevoed door de rivier de Lengarica en er wordt gezegd dat ze een speciaal therapeutisch effect hebben. Er zijn in totaal drie baden, elk ontworpen om een ander deel van je lichaam te genezen!

Vjosa: De laatste wilde rivier in Europa: Vjosa bij Permet © Abenteuer Albanien

Kerk van Leusa - Cultuur & Iconen

De kerk van St Mary of Leusa is een van de belangrijkste religieuze monumenten in Permet. De kerk was ooit een van de grootste kloosters en scholen die aan het eind van de 18e eeuw werden gebouwd. Een dicht bos omringt de kerk, maar binnenin ligt een schat verborgen.

Vjosa: De laatste wilde rivier in Europa: Leusa © Avontuur Albanië

Het interieur van de kerk is bedekt met sierlijke schilderijen en orthodoxe iconen. Veel van deze religieuze artefacten zijn relatief oud en toegankelijk voor het publiek. De kerk ligt twee kilometer van de stad en is alleen te voet of met een terreinwagen te bereiken. Desondanks is het een uitstekende bestemming voor mensen die van zowel natuur als cultuur houden.

Nuttige informatie:

• Om Leusa met de auto te bereiken, heb je een 4×4 of vierwielaangedreven voertuig nodig. Wandelen wordt aanbevolen.
• De route naar Leusa duurt 30 tot 40 minuten. Ik raad aan om vroeg in de ochtend of 's avonds te gaan.
• Om de kerk binnen te gaan en de iconen te bewonderen, heb je een sleutel nodig. Om deze te krijgen, vraag je de priester die in het eerste huis vlakbij de kerk woont (het huis aan de rechterkant van de straat).
• Er is een bron bij de ingang van het dorp. Het water is er fris en koud.

Fresco in de kerk van Leusa bij Permet © Avontuur Albanië

Aankomst

Met de auto

De Vjosa-vallei ligt aan de Noord-zuidas van Centraal-Albanië via Fier naar Gjirokastra en naar de Griekse grens. Vroeger liep de weg door de heuvels van Mallakastra (via Ballsh) in krappe bochten, over een slechte asfaltstrook en met veel stijgingen en dalingen. Sinds 2012 is een goed stuk een tweebaansweg via Levan en door de lager gelegen Vjosa-vallei - slechts 23 kilometer van de grens tussen Qark Fier en Qark Gjirokastra ligt nog op de oude maar opgewaardeerde weg.

Vanuit het zuiden komend vanuit Griekenland kunt u de Grensovergang Kakavia ten noordwesten van Ioannina en neem de goede snelweg via Gjirokastra naar Tepelene. Als alternatief is er de kleine grensovergang "Tre Urat" ten westen van Konitsa. De meeste van de 35 kilometer van daar naar Përmet zijn vrij gemakkelijk te rijden, ondanks de smalle weg - maar sommige kilometers slingeren door de heuvels.

Voor de Korça weg (oost), zie vervolgreis. De De verbinding van Berat naar Këlcyra (tussen Tepelena en Përmet) is extreem slecht. De route is grotendeels onverhard, is sinds de laatste wereldoorlog nauwelijks gerepareerd en staat op veel kaarten veel te goed aangegeven. Alleen voor terreinwagens in droge omstandigheden aanbevolen. De verbinding vanuit Çorovoda is nog slechter.

Bussen

Er rijden regelmatig bussen van Tirana naar Përmet. Voor Tepelene moet je een bus nemen naar Përmet of Gjirokastra/Saranda. Het vertrekpunt is bij de grote busterminal aan de westelijke rand van Tirana. Aan het eind van de middag rijden er waarschijnlijk geen bussen meer zo ver. Vanaf Saranda rijden de bussen naar Tirana via Tepelene. Er zijn verbindingen naar Përmet vanuit Gjirokastra, Tepelena en Korça.